Pareza n. facialisa oboljenje i terapija

Nervus facialis (VII) je mješoviti moždani živac sa znatno razvijenim motornim dijelom za mimičku muskulaturu lica.

Anatomski se dijeli na 3 dijela:

1. endokranijalni – dio živca unutar lubanje,
2. intratemporalni – dio živca unutar sljepoočne kosti,
3. ekstratemporalni- dio živca na licu i vratu

Inervira mimičnu muskulaturu jedne polovine lica; suznu žlijezdu, podjezičnu i podčeljusnu žlijezdu slinovnicu; prednje dvije trećine jezika; dio kože uške i zvukovoda. Kljenut ličnog živca dijelimo na centralnu i perifernu te potpunu i nepotpunu.

UZROCI PERIFERNE KLJENUTI:

– virusi,
– bakterije,
– ozljede,
– tumori,
– sistemske bolesti,
– određene neurološke i autoimune bolesti
– toksična oštečenja i rijetki sindromi

BELL-ova (idiopatska) kljenut

– periferna kljenut ličnog živca nepoznate etiologije.
Karakteristike: jednostrana, iznenadna, periferna, nepotpuna ili potpuna.

KLINIČKA SLIKA PERIFERNE KLJENUTI

Asimetrija cijele polovice lica (bolesnik ne može naborati polovicu čela, ne može u potpunosti zatvoriti oko, spušten mu je usni kut, nazolabijalna brazda nije izražena). Javlja se suhoća i pečenje u oku uz pojačano suzenje, teškoće pri žvakanju, osobito pri uzimanju tekućine koja curi kroz mlohavi usni kut. Poremećen je osjet okusa te smanjena sekrecija sline, suhoća usta. Hiperakuzija (neugodna glasnoća i šumovi u uhu).

TIJEK I PROGNOZA

Kod polovine bolesnika oporavak se javlja posle 20 dana od oboljevanja, dok je za izlječenje potrebno 4 – 6 tjedana. Bolesnici sa nepotpunim oporavkom imaju znakove poboljšanja usporeno, a stabilizacija se postiže nakon 9 meseci. Djeca imaju bolji oporavak. Kod znakova oštećenja okusa prognoza se pogoršava.

FIZIKALNA TERAPIJA

Pored medikamentozne terapije, eventualne kirurške intervencije u lječenju periferne oduzetosti ličnog živca vrlo važno mjesto ima fizikalna terapija.

Najčešći oblici primene fizikalne terapije:

– Lokalna termoterapija (sollux, parafinska maska, aplikacija hladnog obloga, leda,..)
– Elektroforeza ljekova
– Elektrostimulacija
– Kineziterapija

Elektrostimulacija

Elektrostimulacija kod periferne lezije n. facialis-a ima svoje specifičnosti u odnosu na ostale poprečnoprugaste mišiće zbog posebnosti mimične muskulature. Sa njom se počinje od 10 – 14 dana od nastanka lezije. Koriste se eksponencijalni impulsi trajanja 250 ms i pauza od 1000ms. Tehnika primjene elektrostimulacije je monopolarna, isključivo direktna (podraživanje preko motorne točke svakog mišića pojedinačno), sa aktivnom elektrodom kao katodom i inaktivnom pločastom anodom na vratu ili ispilateralnoj strani ruke, sve do šake.  Ako je Erbova reakcija pozitivna – inverzija formule, onda se anoda koristi kao aktivna elektroda. Stimulira se pojedinačno mišić do zamora, tada se prelazi na sljedeći mišić, dok se ne obrade svi mišići kod kojih se može izazvati odgovor, pa se istim redosljedom ponovi postupak. Broj ponovljenih serija je  za svaki mišić u zavisnosti od konačnog zamora (kada broj kvalitetnih odgovora padne ispod 50% u odnosu na prvu seriju).

Kineziterapija

Kineziterapija ima značajno mjesto u liječenju i oparavku slabosti mišića lica.  Zadaci kineziterapije su da očuvaju i povećaju elastičnost mekih tkiva lica, da očuvaju sheme pokreta mišića lica, da stimuliraju aktivnosti paretičnih i paralitičnih mišića te ojačaju oslabljene mišiće. Zadaci kineziterapije ostvaruju se kroz pasivno istezanje mekih tkiva, pasivne vježe sa voljnim učešćem pacijenta, aktivno potpomognute vježbe, aktivne vježe, vježbe za sprečavanje i korekciju sinkinezija kao i vježbe relaksacije i koordinacije. PNF (proprioceptivna neuromuskularna facilitacija) također postiže vrlo zapažene rezultate. Kontrakcija mišića na jačoj pokretnijoj strani facilitirati će i potaknuti akciju više involviranih mišića.

Saša Dragičević,
bacc. physioth i
sportski trener